Czy złożenie przez wierzyciela wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika przerywa bieg przedawnienia roszczeń, które nie zostały wskazane we wniosku?

Kazus:

Pozwem wniesionym w dniu 28 lutego 2014 r. powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 6.075.240,60zł z tytułu czynszu najmu.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Podniósł zarzut przedawnienia roszczeń powoda.

Powód wskazał, że nie doszło do przedawnienia gdyż 27 lutego 2012 r. złożył wniosek o ogłoszenie upadłości pozwanego. Postanowieniem z dnia 11 października 2013 r. wniosek ten został oddalony z uwagi na brak środków na koszty postępowania upadłościowego.

Pozwany wskazał, że  we wniosku o ogłoszenie upadłości powód jako podstawę ogłoszenia upadłości nie wskazał roszczeń objętych  niniejszym pozwem.

Czy to oznacza to, że wniosek o ogłoszenie upadłości nie przerwał biegu przedawnienia co do roszczeń dochodzonych w niniejszym postępowaniu?

Podstawową kwestią sporną w opisanym stanie faktycznym jest ustalenie, czy przerywa bieg przedawnienia złożenie przez wierzyciela wniosku o ogłoszenie upadłości w sytuacji, gdy wierzyciel w tym wniosku nie powołał wierzytelności, których następnie dochodził przed sądem.

„W doktrynie wskazano, że kontrowersyjna jest kwestia wpływu na bieg przedawnienia wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości dłużnika, przy czym można bronić stanowiska, że wystąpienie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości ma na celu zabezpieczenie realizacji roszczenia; zabezpieczenie to odbywa się przez pozbawienie dłużnika zarządu majątkiem i ustanowienie syndyka.(zob. P. Sobolewski, w: Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Osajdy, Warszawa 2018, pkt 55 do art. 123). Odmienne stanowisko wyraził P. Machnikowski, zdaniem którego, nie przerywa biegu przedawnienia wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości dłużnika – art. 20 pr. upadł., gdyż nie zmierza bezpośrednio do dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia ani zabezpieczenia roszczenia (zob. P. Machnikowski, w: Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, Warszawa 2017, pkt 3 do art. 123). W orzecznictwie wyrażono natomiast pogląd, że samo złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przerywa bieg przedawnienia (zob. wyrok SN z dnia 6 października 2004 r., I CK 71/04, OSG 2005, nr 4, poz. 50), przy czym ten pogląd wyrażono na bazie stanu faktycznego, gdy we wniosku o ogłoszenie upadłości została określona wierzytelność będąca przedmiotem roszczenia.

Niemniej ten sam pogląd należy przyjąć, gdy we wniosku o ogłoszenie upadłości nie została wskazana wierzytelność, która następnie została objęta pozwem. Przede wszystkim trzeba podkreślić, że w razie trwałej niewypłacalności dłużnika wierzyciel nie ma innej skutecznej drogi zaspokojenia. Innymi słowy, jeżeli zajdą przesłanki do ogłoszenia upadłości, właściwą drogą zaspokojenia się przez wierzyciela jest wyłącznie tryb przewidziany prawem upadłościowym lub – aktualnie – ustawą z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1508 ze zm.).

Przepisy prawa upadłościowego przewidują natomiast możliwość zgłaszania wierzytelności przysługujących wobec dłużnika dopiero po ogłoszeniu jego upadłości, co umożliwia równomierne zaspokojenie wszystkich wierzycieli upadłego, zgodnie z kategoriami zaspokojenia, a nie tylko tych, którzy złożyli wniosek o ogłoszenie upadłości. Innymi słowy, dopiero wówczas, gdy sąd upadłościowy stwierdzi, że zachodzą pozytywne przesłanki do ogłoszenia upadłości, a nie zachodzą przesłanki negatywne, w wyniku czego ogłosi upadłość dłużnika, wierzyciel ma otwartą drogę do zgłaszania swojej wierzytelności w stosunku do dłużnika.

Reasumując, nawet jeżeli we wniosku o ogłoszenie upadłości nie została wskazana wierzytelność, która już istniała, a wniosek został oddalony na podstawie art. 13 ust. 1 pr. upadł., to ten wniosek przerywa bieg przedawnienia również co do tej wierzytelności. W takiej sytuacji zachowana zostaje przesłanka „bezpośredniości celu”, jakim jest dochodzenie roszczenia i zaspokojenie po stronie wierzyciela składającego wniosek o ogłoszenie upadłości.

Opracowano na podstawie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 czerwca 2018 r., sygn. akt VII AGa 1312/18

Zapraszamy do szkoleń z cyklu “Upadłość konsumencka”